Hoe ik uiteindelijk de (digitale) schildertechniek opzette: in het begin schilderde ik het silhout warm bruin als onderkleur,
daarna gebruikte ik een grove brush om de licht en schaduwplekken op te zetten van de houdingen. Daarbij schemerde de achtergrondkleur
subtiel door de verf heen. In de derde fase gebruikte ik een fijnere brush om de details op te zetten en de al te grove plekken wat zachter over te schilderen.
Het resultaat is een handmatig ogende look. Tof om weer iets nieuws uit te proberen.

(de karakters zijn gebaseerd op een bestaand karakterontwerp)

Toen ik het eerste plaatje van de nieuwe schildertechniek naar de uitgever opstuurde, kreeg ik als reactie dat het nog te grof was voor de doelgroep van jonge kinderen.
Uiteindelijk heb ik wat meer detail toegevoegd voor de uiteindelijke look, zie het rechterplaatje. Een kwestie van veel uitproberen.

Door Mirre kreeg ik een aantal vragen voor haar spreekbeurt over illustratie.
Hieronder mijn antwoorden. 

 

 

1 Mag jij de illustraties die je maakt zelf bedenken, of wordt dat voor jou bepaald?
Bij mijn eigen projecten (zoals mijn prentenboeken, waarvoor ik de tekst en de illustraties allebei maak) beslis ik voor een groot deel wat en hoe ik alles teken. Maar de uitgever die interesse heeft
om een boek uit te geven, investeert er geld in en mag daarom ook eisen stellen aan de illustrator om het boek beter verkoopbaar te maken. Zo mocht ik voor mijn prentenboek 'Prinses Cupcake' het prinsesje op de cover
bijvoorbeeld niet ondersteboven tekenen boven de trampoline, omdat jonge lezers het dan lastig vinden om de houding te herkennen. Zelf vond ik de houding ondersteboven er juist heel speels uitzien. Maar dan moet ik
toch naar de uitgever luisteren.

Bij educatieve projecten, zoals voor illustraties bij een reken- of taalmethode, krijg ik vaak erg precieze eisen waar een illustratie aan moet voldoen. Het moet binnen een bepaalde ruimte op de bladzijde passen en er wordt vrij precies verteld wat er moet worden getekend. Dan heb ik niet veel marge om zelf keuzes te maken. Bij verhalende illustraties (zoals voor prenten- en kinderboeken) is er vaak meer marge voor mij als illustrator om keuzes te maken, en dat vind ik dan zelf ook de leukste projecten.
En er is natuurlijk altijd een kader waarbinnen je illustraties moet maken. Voor jonge kinderen is de tekenstijl vaak anders dan voor oudere kinderen. Bij hele jonge kinderen zijn de vormen vaak rond en eenvoudig en stralen de illustraties een vriendelijke sfeer uit. Bij oudere kinderen mogen de illustraties wat hipper zijn met een aparte tekenstijl.

2  Mag je zelf weten hoeveel illustraties je bij een boek maakt?
Vaak word ik per illustratie betaald, en dan bepaalt het budget van de uitgever hoeveel illustraties er kunnen worden gemaakt en hoe gecompliceerd deze mogen zijn.
Maar bij prentenboeken krijg je een vast voorschot op je royalties (bijv 1500 euro) en dan maakt het niet uit hoe gecompliceerd het prentenboek is qua illustraties. Vaak moet je dan wel minimaal 12 spread-vullende illustraties maken (een prentenboek in de Nederlandse markt heeft meestal 12 verhalende spreads) maar je kan er dan ook voor kiezen om op sommige spreads meerdere losse illustraties te laten zien. Bijvoorbeeld als je meerdere acties achter elkaar wilt laten zien van hetzelfde karakter. Vaak teken je dan wel weer minder achtergronden zodat het geheel niet te druk wordt.

3 Moet je ook wel eens iets tekenen dat je helemaal niet zo leuk vind om te tekenen? Of iets dat je heel erg moeilijk vindt?
Ik vind technische dingen lastig om te tekenen, zoals een auto of een motor. Of gebouwen in perspectief. Gelukkig kan ik dan altijd aan de hand van foto's werken als basis, zodat ik weet hoe een auto in elkaar zit. En dan kan ik er altijd nog mijn eigen auto van maken, vereenvoudigd en met andere kleuren en details. Daarnaast heeft een grafisch programma als Photoshop ook tools om perpectief handiger te kunnen bepalen, zoals Perspective Tools 2. Met die hulp kan ik makkelijker perspectieven tekenen die kloppen. Maar voor  eenvoudige illustraties is vaak niet veel perspectief nodig. 

4 Waar haal jij je ideeën voor een tekening vandaan?
Illustraties horen vaak bij een tekst. Je kan in de tekst al vaak lezen welke actie of emotie het belangrijkste is. Die actie of emotie wil ik dan graag tekenen. En soms is het ook juist leuk om daarnaast iets te tekenen wat niet direct in de tekst wordt verteld. Bijvoorbeeld dieren in een huiskamer die iets grappigs doen, wat niet belangrijk is, maar wel leuk om te ontdekken voor de lezers. 

5 Hoe wist jij dat je illustrator wilde worden?

Ik vond het van jongsaf aan heerlijk om te tekenen en te schrijven. Toen ik voor een studie moest kiezen wilde ik iets wat bij mijn passies aansloot. Dat werd de Kunstacademie St Joost richting Illustratie en later diverse schrijfcursussen in Amsterdam.

6 Verdien je per illustratie of per boek? En is dat genoeg om van te leven?
Bij educatieve projecten krijg je vaak per illustratie betaald. Bij verhalende projecten zoals prentenboeken krijg je vaak een vast bedrag per boek, plus royalties. Als je schrijver plus illustrator bent krijg je per verkocht prentenboek ongeveer €1,50 aan royalties. Het totale bedrag dat je zo verdient krijg je jaarlijks door de uitgever uitbetaald.

Ik kan van het illustreren leven, maar ik ben wel zuinig en mijn woonlasten zijn niet heel hoog. Als je luxe wilt leven later, is illustrator worden waarschijnlijk niet de beste keuze. Maar ik geniet erg van mijn creatieve projecten en kijk altijd naar manieren om nog praktischer geld te kunnen verdienen.

 

6B: wat zijn royalties?
Royalties is geld wat auteurs en illustratoren krijgen van de uitgever, vaak bij prentenboeken. Het is een percentage van de verkoopprijs van het boek. Als een boek bijvoorbeeld 15 euro kost,
krijgt een illustrator en auteur vaak samen 10% van deze verkoopprijs. Dus per persoon 0,75 cent per boek. En als je illustrator en auteur samen bent krijg je 1,50 euro per boek.
Een uitgever geeft de makers van prentenboeken meestal bij de royalties een niet terugvorderbaar voorschot. Dat is een bedrag, bijv 1500 euro, die de makers krijgen als voorschot
op de royalties. Pas als de totale royalties boven de 1500 euro komen, die dus al zijn uitgekeerd, krijgt de maker royalties betaald. 1 x per jaar keert de uitgever de royalties uit aan de makers
van een prentenboek. Als een boek heel slecht verkoopt, mag de uitgever het niet terugvorderbare voorschot niet terugvragen van de makers. Dit is dus de gegarandeerde betaling voor het maken van het boek.

7 Teken jij alleen digitaal (welk programma?) of teken je ook wel met potlood/stift/verf en papier?
In het begin werk ik veel digitaal in de computer, ik gebruik foto's als basis voor houdingen en deze trek ik over. Daarna print ik de houdingen en maak er mijn eigen poppetjes van op de lichtbak. (een lichtbak is een bak met een tlbuis erin en een plastic deksel erboven waardoor je tekeningen makkelijk kan overtrekken) Ik maak de hoofden groter en overdrijf de houdingen zodat ze soms nog sterker worden. Daarna scan ik deze tekeningen weer in en daarna teken ik in de computer de lijnen en de inkleuring van de tekeningen. Daarbij kan ik wel handmatige ogende brushes gebruiken, bijvoorbeeld digitaal potlood en digitaal pastel. Maar ik werk het grootste gedeelte dus wel op de computer.
Ik heb een Wacom Cintig scherm waarop ik met een digitale pen kan tekenen, dat werkt erg fijn.

8 Heb je een vaste schrijver(s) met wie je samen werkt?

Ja, mezelf :) Ik ben zowel auteur als illustrator voor mijn eigen prentenboeken.
Vroeger illustreerde ik een kinderboekenreeks van Gerard van Gemert (De Hockeytweeling) maar die serie is nu gestopt.
Ook heb ik weleens een verhalenserie in een kindertijdschrift geillustreerd, geschreven door Lijda Hammenga. Maar deze serie is inmiddels ook gestopt.
Dus momenteel heb ik geen vaste samenwerking. En deze samenwerking wordt overigens ook gekozen door de uitgevers, de auteurs hebben mij zelf niet benaderd.

9 Hoe ziet een werkdag van een illustrator eruit?
's Ochtends werk ik aan mijn belangrijkste illustratieprojecten, 's middags rond 14:00 beantwoord ik mijn mails en daarna doe ik losse taken zoals administratie. 's Avonds doe ik soms nog een paar uur zelfstudie om bij te blijven.
Het is fijn om het belangrijkste eerst te doen. Soms als ik strakke deadlines heb werk ik bijna de hele dag alleen aan 1 illustratieproject. Dat kan op een gegeven moment wel wat saai worden, soms ben ik bijvoorbeeld drie dagen achter elkaar
alleen maar illustraties aan het inkleuren, dan luister ik fijne muziek of podcasts om mezelf nog wat extra te stimuleren.

10 Wat leer je op de kunstacademie over illustraties en MOET je die gevolgd hebben om illustrator te worden?
Ik heb op de St Joost Academie in Breda voornamelijk geleerd om projectmatig te werken. In het begin tekende ik als een gek tientallen vellen vol, en uiteindelijk
leerde ik in het begin van het project eerst rustig keuzes te maken en daarna pas te gaan tekenen, binnen mijn eigen gekozen eisen. Bijvoorbeeld werken met 1 soort tekenmateriaal
en 1 schets in net maken, in plaats van heel veel ideeen in halfnet te maken.
Ook leer je eerst schetsen te maken, deze te verbeteren totdat je daarna beter weet hoe je de tekening in net kan maken. Op deze manier kost het hele project minder tijd
en bovendien heb je zo ook een manier om je opdrachtgever te laten zien hoe een illustratie eruit kan zien, zonder dat je de hele illustratie in net moet maken.
Want de opdrachtgever vraagt vaak ook aanpassingen die je snel moet kunnen maken. En dat gaat in een groffe schetsfase het snelste.
Ook leer je op de kunstacademie om met veel verschillende tekenmaterialen te werken, en creatief te werken met concepten. Je krijgt bijvoorbeeld het thema 'huishouden' en
dan moet je daar een project omheen maken. Daarnaast kregen we ook modeltekenles om houdingen beter te kunnen tekenen, en compositieles.
De kunstacademie is zeker handig omdat je gericht allerlei dingen leert, maar ook zonder zo'n opleiding kun je prima illustrator worden. Het is dan wel handig als je
genoeg zelfdiscipline hebt om veel zelfstudie te doen om beter te worden in illustreren.

11 Welke karaktereigenschappen moet je hebben om een illustrator te zijn/ worden?
Je moet goed op jezelf kunnen werken, want als illustrator ben je voornamelijk in je eentje bezig om projecten af te ronden. Je moet je goed kunnen concentreren en projecten kunnen plannen,
en netjes kunnen communiceren met je opdrachtgevers. En veel wilskracht hebben om vol te houden, ook in lastige periodes, als je een moeilijke opdracht hebt of een tijdje minder opdrachten hebt.
Naast het tekenen moet je ook saaiere dingen doen zoals promotie en administratie en ook daar moet je je toe kunnen zetten.

12  Heb je een favoriete tekening?
Mijn laatste project vind ik meestal het beste qua illustraties, al zie ik na verloop van tijd ook daar allerlei foutjes in. :)
Je blijft jezelf ontwikkelen. Al illustreerde ik vroeger met meer handmatige materialen (inkt, verf, zonder de computer) en die illustraties hebben
wel een hele losse tekenstijl die ik nu wat lastiger kan benaderen. Bijna alsof ik nu teveel nadenk over het tekenen. Ik probeer die lossere tekenstijl
wat meer aan te leren in de toekomst.

13 Hoe oud was jij toen je begon met tekenen van illustraties?
Toen ik mijn eerste verhalen schreef was ik ongeveer 12 jaar gok ik. Deze verhalen illustreerde ik ook. Dus toen kon ik me al een 'illustrator' noemen.
Mijn eerste betaalde opdrachten kreeg ik in de periode van de kunstacademie, toen was ik denk ik ca 16 jaar.

 

14 Hoe lang doe jij ongeveer over 1 illustratie?
'een illustratie' is nogal algemeen. Op een illustratie kan een hele stad zijn getekend en honderden mensen, of 1 persoon die zijn hond uitlaat. Dat is nogal een verschil. Het ligt ook aan de aantal details en met wat voor tekentechniek een illustratie is gemaakt. Als je een illustratie met olieverf maakt, kost het meestal meer tijd dan een illustratie die digitaal in de computer is getekend. Enzovoort.
Ik kan een illustratie soms dus in een paar uur maken, maar soms doe ik er ook dagen of meer dan een week over.

15 Welk programma gebruik jij op de computer? Ken jij het programma procreator?
Ik gebruik Adobe Photoshop en Adobe Illustrator.
Ik ken het programma Procreator niet. Op de kunstacademie leerde ik werken met Adobe Photoshop en daarna heb ik dit programma altijd aangehouden. Het is erg veelzijdig dus ik kan er alles mee wat ik wil.

(de karakters zijn gebaseerd op een bestaand karakterontwerp)

Ik wilde een nieuwe tekentechniek uitproberen voor dit nieuwe prentenboek. Bij een Sinterklaasfeest vond ik een schilderachtige stijl mooi passen.
Het was wel lastig een goede schildertechniek te vinden aangezien ik normaal mijn karakters vrij plat inkleur. Ik wilde dat de schilderstreken
in het eindwerk nog te zien waren voor een handmatigere look. 

(de karakters zijn gebaseerd op een al eerder bestaand karakterontwerp)

Het was nog best lastig om deze spread goed te krijgen, aangezien er zoveel elementen in te zien zijn en het totaal dan al snel erg druk en chaotisch wordt. Ik heb sommige onderdelen uit de spread wat meer naar voren laten komen (Sinterklaas en zijn Pieten) omdat zij de hoofdkarakters zijn. De mensen in de achtergrond zijn wat zachter van kleur. En de achtergrond van huizen is subtiel aanwezig. Uiteindelijk heb ik ook de lucht rustig qua kleur gehouden zodat dit ook wat meer rust in het beeld geeft. 

lees de nieuwjaarskaart door erop te klikken

Aangezien dit prentenboek over Sinterklaas gaat, zijn de hoofdkleuren rood en geel, de kleuren van het Sintkostuum. Daarnaast heb ik koudere kleuren gebruikt in de achtergrond omdat het verhaal zich in een koud seizoen afspeelt. En de scenes in het huis van Lotte zijn daarentegen weer warmer van kleur, omdat daar de temperatuur hoger is. Lotte kreeg als hoofdkleuren blauw en geel. Naast de warme kleuren van Sinterklaas was het mooi als zij wat koelere kleuren had. Het geel in haar kleding komt daarnaast subtiel terug in het Sintkostuum. Zo sluiten ze ook als combinatie mooi aan qua kleur. Bij sommige emotionele scenes in het verhaal heb ik de kleuren van de omgeving ook aangepast om aan te sluiten bij de emoties. En daarnaast is het mooi als de hoofdkleuren van de scenes elkaar afwisselen voor visuele variatie. Ook heb ik erop gelet dat de karakters in de achtergrond duidelijk opvielen, de achtergrondkleuren zijn vaak net wat subtieler en lichter dan de kleuren van de hoofdkarakters. Zo gaat de aandacht naar de karakters, en niet naar onbelangrijke details in de achtergrond. 

Wat nog best lastig was voor het kleurgebruik was dat Sinterklaas voor een groot deel een witte tuniek aanheeft. En bij sommige spreads gebruikte ik een witte achtergrond met losse houdingen om visueel te varieren met de volledig ingetekende en gekleurde spreads ervoor. Sinterklaas moest bij deze spreads een duidelijke omlijning hebben of een wat verdonkerde kleur wit, meer lichtgrijs-grijs. Zodat hij niet teveel wegviel op de achtergrond. En soms gebruikte ik een specifiek kleurkader voor hem. Maar dat wilde ik zo min mogelijk gebruiken, omdat daardoor de spreads weer drukker worden.  

Deze kijkplaat op ca A3-formaat maakte ik speciaal voor het charitatieve project 'Kikakinderboek'. 
Een mooi initiatief, maar tot nu toe komt het boek blijkbaar nog niet van de grond.
Aangezien het inmiddels bijna drie jaar geleden is dat ik het illustratiewerk heb geleverd
(begin 2017 leverde ik de kijkplaat aan) zet ik het illustratiewerk op mijn site ter promotie. 
Normaal wacht ik daarmee tot het boek is gepubliceerd, maar dat duurt nu duidelijk te lang. 
Ik hoop dat het boek uiteindelijk nog wordt gedrukt!

In de kijkplaat zitten kleine grapjes (bananenschil voor de deur, receptioniste met gebroken arm, enz).
De kinderen kunnen verschillende objecten zoeken, ook zitten er 12 kabouters in de scenes verstopt. 

De cover is meerdere keren aangepast. Oorspronkelijk was de titel ook anders, maar door overleg met mijn uitgever is deze aangepast. Bij de oude titel 'Papa Sinterklaas' dachten sommige mensen dat ik zou verklappen dat de gewone papa's in werkelijkheid Sinterklaas zijn. Dat was natuurlijk niet mijn bedoeling, daar gaat het verhaal helemaal niet over. Het gaat over Sinterklaas in een vertrouwelijke papa-rol. Om onduidelijkheid te vermijden is voor een hele andere titel gekozen. Deze werd wel meteen een stuk langer. Daarom moest het beeld van de cover worden bijgesteld. De Piet die eerst bovenaan in beeld was, moest verdwijnen. Ook werd de achtergrond nog wat aangepast voor een iets rustiger beeld. 

En de reden waarom de houding van Sinterklaas uiteindelijk is gespiegeld: dit sluit beter aan bij de natuurlijke leesrichting, van links naar rechts. Zo verleidt Sinterklaas je als het ware om van links naar rechts te kijken en de bladzijde om te slaan om het boek te gaan lezen. Ook is de emotie van Sinterklaas nog wat aangepast, hij keek eerst nog wat geschrokken, de uitgever wilde dat hij vriendelijker keek. En het meisje kijkt nu ook wat vriendelijker, eerder kon ze wat 'gemeen' uitvallen. Fijn om zo in samenwerking met de uitgever een goede cover te kunnen maken. Het kost wat tijd, maar uiteindelijk is het eindresultaat dat zeker waard. Een cover is heel belangrijk voor de promotie van een boek, daar moet je dus niet op beknibbelen.